Concentratieproblemen, ADHD / ADD
Bij deze problematiek is de luistertraining vooral gericht op het kunnen focussen. Uit de brij van informatie toch datgene kunnen oppikken wat voor dat moment funtioneel is. Daarvoor wordt eerst een basis gelegd van rust in het luisteren, waarna steeds meer toegespitst wordt naar het ‘spitsen van de oren’.
Concentratiestoornissen bij kinderen, ook wel Attenion Deficit Disorder (ADD) of Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD) genoemd, worden veel gezien. Afhankelijk van de gehanteerde definitie lijdt 3 tot 20% van de schoolgaande kinderen aan concentratiestoornissen.
Concentratiestoornissen kunnen zich op tal van manieren openbaren: voortdurend moeten bewegen; overal op- en inklimmen; niet de mogelijkheid om langdurig met iets bezig te zijn; impulsief reageren op alles wat zich voordoet, of juist volledig in zichzelf gekeerd raken. Aan hun inzet ligt het meestal niet, maar toch kunnen zij moeilijk hun aandacht erbij houden. Vaak ook vertonen deze kinderen slaapproblemen en kunnen hun stemmingen wisselen.
Problemen met luisteren
Iemand met ADD/ADHD kan heel moeilijk omgaan met alle geluiden die op hem afkomen. De informatie wordt niet op de juiste manier verwerkt. Deze kinderen en volwassenen zullen proberen om iedere prikkel aandacht te geven en kunnen geen onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken. De informatie dringt echter niet goed door, omdat de aandacht alweer verlegd is naar een nieuwe prikkel.
Zij worden dus volledig overspoeld met informatie waardoor zij ‘stoppen’met luisteren. Dit manifesteert zich in hyperactieve gedragingen of het juist volledig afsluiten voor de buitenwereld.
Een ander probleem dat zich veelal voordoet betreft het lokaliseren van geluid. Kinderen en volwassenen die\lijden aan ADD/ADHD zijn veelal niet in staat de richting van het geluid te bepalen. Wanneer er een bepaalde hoeveelheid geluid op hen afkomt, kunnen zij deze geluiden niet analyseren. Zij luisteren met een vervorming, waardoor zij veel harder hun best moeten doen om de geluiden te begrijpen dan andere mensen. Iemand die lijdt aan ADD/ADHD kan daardoor snel vermoeid raken en slechts korte perioden achtereen luisteren. Hoe goed iemand ook zijn best doet, het lukt hem niet om goed te luisteren, met het gevolg dat zijn motivatie om te luisteren daalt.
Vaak wil een kind echter zijn best doen om zijn aandacht bij de les te houden, maar hij of zij kan dit niet. Het is een onvermogen.
De Tomatis methode kan een uitkomst bieden om dit onvermogen te herstellen of te verbeteren.
Verschijnselen van ADHD
Een kind of een volwassene kan ADHD hebben, wanneer meerdere van onderstaande verschijnselen aanhoudend sterk aanwezig zijn, zowel thuis als op school of in sociale contacten. Er bestaan 3 vormen van ADHD; de vorm waarin vooral hyperactiviteit en impulsiviteit spelen; de vorm waarin voornamelijk sprake is van een aandachtstekort (ADD) en de combinatievorm waarbij de elementen aandachtstekort, impulsiviteit en hyperactiviteit aanwezig zijn.
Aandachts- en concentratieproblemen
Elke prikkel van buitenaf of vanuit de eigen gedachtegang, laat de aandacht afdwalen. Moeite om de aandacht vast te houden in taak-of spelactiviteiten
- Weerstand tegen taken die langdurige mentale activiteit vragen
- Dingen niet afmaken, steeds aan iets nieuws beginnen, veel fouten maken
- Moeite met het organiseren van taken
- Maakt schoolwerk en andere taken niet af zonder verzet
- Geen aandacht voor details/ slordigheidfouten
- Moeite te luisteren en te onthouden wat er is gezegd
- Lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij aangesproken wordt
- Botsingen met leerkrachten en leeftijdsgenoten
- Afspraken, verjaardagen vergeten; spullen kwijtraken
- Voorwerpen verliezen die voor taakvervulling nodig zijn, bv. potloden
- Vergeetachtig in dagelijkse activiteiten
Hyperactiviteit en overbeweeglijkheid
- Wiebelen, draaien, friemelen of negeren
- Veel en druk praten en erg doordraven
- Zich moeilijk kunnen ontspannen
Impulsiviteit
Handelen voor het denken
- Anderen in de rede vallen
- Antwoord geven voor de vraag helemaal is gesteld
- Voordringen
- Gedachten eruit flappen zonder het in de gaten te hebben
Het omgaan met kinderen met ADHD
Algemeen
Bij ADHD is het belangrijk het kind te ondersteunen in de zelfregulatie en zelfcontrole, omdat het zichzelf beperkt kan sturen. Hierdoor worden negatieve interacties met anderen voorkomen. Een kind met ADHD functioneert op sociaal-emotioneel gebied als een jonger kind. De volgende aspecten kunnen van belang zijn in het omgaan met het kind op de specifieke probleemgebieden.
Aandachts- en concentratieproblemen
- het kind niet de kans geven zich te vervelen; o.a. variatie in activiteiten
- korte, duidelijke aanwijzingen geven
- overzichtelijke taken geven als het iets moet doen
- structuur aanbrengen in activiteiten- 1 activiteit tegelijkertijd doen
- oogcontact met het kind maken
- fysiek contact maken; bv. schouderklop
- multi-sensorische activiteiten; verbaal, visueel en motorisch
Hyperactiviteit en overbeweeglijkheid
- wiebelen, draaien, friemelen of negeren
- af en toe extra bewegings-activiteit aanbieden
- een extra stoel, zitkussen of speelgoed aanbieden, zodat het kind zich af en toe kan verplaatsen
Impulsiviteit
- duidelijk zijn over het gewenste gedrag
- direct reageren op gedrag
- Individuele aandacht
- positief gedrag stimuleren door positieve aandacht
- negatief gedrag zoveel mogelijk negeren en zo nodig tijdig inperken
- afkeuring negatief gedrag laten volgen door aanmoediging
- consequent zijn
- evt. werken met beloningssystemen