Audio-psycho-fonologie / Luistertherapie

Luisteren met portable apparatuur, De Solisten

Wij hebben nieuwe portable apparatuur, De Solisten, deze is ontwikkeld om in sommige gevallen thuis of in de instelling te kunnen trainen. Dit is een klein formaat Electronisch Oor waar beperkt, maar toch veel, geprogrammeerd kan worden. Alle basistrainingen kunnen hiermee gedaan worden. Specifieke trainingen met moederstem of de actieve sessies met microfoon kunnen er niet mee gedaan worden. Het maakt de training echter toegankelijker zolang er weinig centra zijn in Nederland. Ook mensen die niet naar de praktijk kunnen komen kunnen dan toch geholpen worden.

Behandeling

De behandeling verloopt in periodes waarbij per dag 2 uur aaneengeschakeld wordt geluisterd naar een op het individu afgestemd programma. Een basisprogramma is:

1e periode van 15 dagen = 30 uur luisteren via het elektronisch oor
3 à 4 weken pauze
2e periode van 8 dagen = 16 uur luisteren via het elektronisch oor
4 à 6 weken pauze
3e periode van 8 dagen = 16 uur luisteren via het elektronisch oor
pauze variabel voor eventuele meerdere periodes
Of er kan gekozen worden voor 3 x 10 dagen

Het oor is eigenlijk zowel een poort naar de wereld als een poort naar je eigen lichaam. Het doet meer dan alleen hoorprikkels ontvangen en doorgeven, men kan er ook mee luisteren. Wat is luisteren nu eigenlijk. Het belangrijkste verschil tussen horen en luisteren is wel dat horen passief is en luisteren actief, waarbij de wil en capaciteit om te communiceren een belangrijke rol speelt.

De luistertraining kan helpen om dit actieve proces te verbeteren en de wil en capaciteiten om te communiceren vergroten.

Het oor: poort naar de wereld

Horen, luisteren en spreken zijn de belangrijkste communicatiemiddelen van de mens. Een goed luistervermogen is de voorwaarde voor elke vorm van communicatie.

Hiervan hangt het taalbegrip, uitdrukkingsvermogen, vloeiend spreken en articulatie af. Voor lezen, schrijven, grammatica en abstract denken is een correcte hoor- en luistervaardigheid een vereiste.

Storingen in dit luistervermogen kunnen leiden tot uiteenlopende problemen zoals leer-, taal- en spraakproblemen, ontwikkelings- en gedragsproblemen, motorische problemen, concentratie– en geheugenproblemen.

De gehoorcellen van het slakkenhuis (de cochlea) in het binnenoor analyseren de geluiden en leiden ze d.m.v. elektrische impulsen naar de hersenen. Hoge tonen geven de hersenen de meeste energie. Het oor werkt zo als een dynamo voor de hersenactiviteit.

De mens hoort al vanaf 4½ maand voor de geboorte. Dan is het gehoororgaan reeds volledig uitontwikkeld. De foetus kan uit alle omgevingsgeluiden die kiezen die voor zijn ontwikkeling belangrijk zijn. Tomatis heeft ontdekt dat de akoestische stimulatie door de hoge tonen van de moederstem verantwoordelijk is voor de rijping van het zenuwstelsel, bovendien bereidt de moederstem het kind voor op de taalontwikkeling na de geboorte. Het luisteren begint dus al in de baarmoeder. Door een verbeterde waarneming van hoge tonen winnen we aan vitaliteit, leer- en communicatie- vaardigheden, creativiteit en levenskwaliteit. Als deze vroegste communicatie succesvol verloopt is het oor al voor de geboorte een poort naar de wereld.

Het oor: poort naar het lichaam

Het gehoororgaan bestaat uit 2, zeer nauw met elkaar verbonden systemen; die zich samen in het rotsbeen bevinden:

Het slakkenhuis (cochlea), heeft als taak de geluidsgolven te analyseren en verder te leiden naar de hersenen als elektrische impulsen.

Het evenwichtsorgaan (vestibulum) is verbonden met alle spieren van het lichaam en stuurt behalve ons evenwicht ook onze lichaamshouding en motoriek. Het is tevens verantwoordelijk voor het lichaamsbeeld, lichaamsbewustzijn en onze oriëntatie in de ruimte. Alle willekeurige en onwillekeurige bewegingen, spiertonus, spanningen in het lichaam, verkramping of ontspanning, grove- en fijne motoriek: alles wordt door het oor geregistreerd, gereguleerd en gecoördineerd. Het oor (cochlea en vestibulum) is het orgaan met de meeste zenuwverbindingen in het lichaam.

Het oor werkt echter niet op zichzelf , maar wisselt informatie uit met andere zintuiglijke prikkels: tactiel (voelen), visueel (zien), proprioceptief (gewrichten en spieren), reuk en smaak.

Er is horen en er is luisteren

De twee grootste verschillen zijn passief versus actief en onbewust versus bewust. Het gehoor is een alarmsysteem. Ook als we slapen blijven we horen. Als er in onze slaap harde geluiden zijn, vooral met lage frequenties, dan worden we wakker.Maar pas als we wakker zijn kunnen we er actief iets mee doen.

Luisteren betekent:

1. de wens tot communiceren
2. opmerkzaamheid, alertheid, concentratie
3. goede lichaamshouding, motoriek en gezichtsuitdrukking
4. creativiteit en persoonlijke groei
5. activering van de hele mens

Luisteren doen we op verschillende manieren. Iedere manier heeft invloed op verschillende gebieden in ons functioneren. Bovendien is het belangrijk dat ons rechter oor dominant is; het controle oor.

Luistergebieden onderscheiden zich door middel van frequentie gebieden. Laag frequent gebied houdt verband met factoren als praxis, ritme, planning, timing, concentratie/afleidbaarheid. Alles wat vanuit het lichaam bestuurd wordt. Middel frequent gebied houdt verband met taal, rekenen, begrijpend lezen, analyseren.Het hoog frequente gebied houdt verband met aandacht, concentratie, energiehuishouding, creativiteit.

Receptief luisteren

Hiermee wordt het "naar buiten luisteren" bedoeld. Dit houdt ons afgestemd op de wereld om ons heen, op wat er thuis gebeurt, op het werk of op school in de klas. Storingen in dit systeem kunnen zich vertonen als:

• korte aandachtsspanne
• snel afgeleid zijn, b.v. door omgevingsgeluiden
• overgevoeligheid voor geluiden
• verkeerd begrijpen van vragen of opdrachten
• verwarring en verwisseling van gelijkklinkende klanken of woorden
• onvermogen om meerdere opdrachten achtereen op te volgen

Expressief luisteren

Hiermee wordt het "naar binnen luisteren" bedoeld. We gebruiken dit om het gehoorde te ordenen en onze stem te controleren als we spreken en zingen. Storingen in dit systeem kunnen tot uitdrukking komen in:

• problemen met hardop lezen of op toon zingen
• vlakke en monotone stem
• hakkelende en aarzelende spraak
• geringe woordenschat
• eenvoudige, stereotype zinsstructuur
• problemen met spellen
• verwarring of omdraaien van letters
• moeite met begrijpend lezen

Gedrag en sociale aanpassing

Deze problemen zijn vaak het gevolg van de auditieve waarnemingsproblemen. Er kan ook sprake zijn van problemen op andere gebieden van zintuiglijke verwerking, welke weer geïntegreerd met sensorische informatieverwerking therapie, behandeld kunnen worden. De behandeling wordt dan geïntegreerd met S.I. therapie.

Luisterproblemen kunnen zich in dit gebied uiten door:

• lage frustratietolerantie
• gebrek aan zelfvertrouwen, verlegenheid
• slecht zelfbeeld
• angst en geïrriteerdheid
• hyperactief of juist terugtrekkings- en vermijdingsgedrag
• falende agressiecontrole of juist overaanpassing
• moeite met het aangaan en onderhouden van vriendschappen en relaties
• gebrek aan motivatie, interesse in school of werk
• negatieve houding t.o.v. school of werk
• onvolwassenheid

Lichaamsbewustzijn en motoriek

Het evenwichtsorgaan (vestibulum), ook wel het "lichaamsoor" genoemd, controleert ons evenwicht en coördinatie van beweging en houding. Storingen in dit luistersysteem kunnen zich uiten in:

• slechte, slappe of verkrampte lichaamshouding
• ongecoördineerde lichaamsbewegingen, onhandigheid
• slecht ritmegevoel
• niet stil kunnen zitten
• slordig handschrift
• moeite met organiseren, structureren, plannen
• gemengde dominantie (b.v. re-hand, li-voet, li-oor)
• verwarring tussen links en rechts
• slechte tijd-ruimte oriëntatie
• matige sportprestaties

Het niveau van de Energie

Het oor werkt als een dynamo, die ons de benodigde energie levert om te (over)leven en onze (levens)doelen te bereiken.

• problemen met uit bed komen
• ongewone vermoeidheid na school of werk
• gewoonte om alles uit te stellen
• hyperactiviteit
• neiging tot depressie
• gevoel van overbelasting door dagelijkse taken

Rechter oor- dominantie

De meeste mensen zijn rechtshandig sommigen linkshandig. Alfred Tomatis heeft ontdekt dat we net als een dominante hand, oog en voet ook een dominant oor hebben. Omdat het zenuwstelsel zich kruist, en het motorische taalcentrum zich in de linkerhersenhelft bevindt, moet het rechter oor het dominante controle oor zijn. Dit is de kortste weg van informatieverwerking. Mensen met een links dominant oor communiceren met een vertraging omdat het geluid een langere weg aflegt via de rechter hersenhelft. Dit kan aanleiding geven tot allerlei coördinatieproblemen bij lezen (dyslexie), schrijven en spreken (o.a. stotteren). Een links dominant oor kan het zelfvertrouwen ondermijnen en kan tot allerlei communicatieproblemen leiden.

Voor de training gestart kan worden vindt er eerst een uitgebreid onderzoek plaats. Daarna een uitgebreid gesprek met de ouders/verzorgers of de cliënt zelf waarbij de problematiek en de te volgen weg worden besproken.

Het onderzoek bestaat uit:

• luistertest
• lateraliteitstest
• analyse van het ontstaan van klachten
• formuleren van doelen
• eventueel onderzoek naar algehele sensorische informatieverwerking en/of logopedisch onderzoek

De training

Auditieve Waarnemingstherapie door middel van Auditieve Stimulatie

Op grond van zijn uitgebreide functies, is het oor (binnenoor en evenwichtsorgaan) het belangrijkste zintuig, ook al omdat het al lang voor de geboorte tot functioneren in staat is. Het oor van het ongeboren kind is nog slechts een "vloeistofoor", dat de klanken door het vruchtwater via de wervelkolom en het bekken van de moeder, gefilterd waarneemt.

Pas na de geboorte voltrekt zich de omschakeling naar het "luchtoor", dat van het trommelvlies gebruik kan maken en waarbij lucht het overdrachtsmedium is.

Bij de luistertraining kan elke stap in de luisterontwikkeling vanaf de geboorte worden gevolgd. Bij de auditieve stimulatie wordt voornamelijk klassieke muziek via het ''elektronisch oor'' bewerkt en via een speciale koptelefoon met een beengeleider beluisterd.

• Door een elektronische balansschakeling worden de spiertjes van het middenoor afwisselend gespannen en ontspannen, waardoor een fysiotherapie van het middenoor ontstaat.
• Het verbetert de afstemming tussen been- en luchtgeleiding.
• Het stimuleert de auditieve lateraliteit, dus de rechteroordominantie.
• Het versterkt de coördinatie tussen beide oren en de hersenen.
• Het verbetert de mogelijkheid zich goed op specifieke geluiden te richten en andere irrelevante geluiden naar de achtergrond te verdringen.
• Bij indicaties van andere zintuiglijke informatieverwerking problemen wordt de luistertraining gecombineerd met sensorische informatieverwerking therapie.

De behandeling

De behandeling verloopt in periodes waarbij per dag 2 uur aaneengeschakeld wordt geluisterd naar een op het individu afgestemd programma.:

1e periode van 15 dagen = 30 uur luisteren via het elektronisch oor
3 à 4 weken pauze

2e periode van 8 dagen = 16 uur luisteren via het elektronisch oor
4 à 6 weken pauze

3e periode van 8 dagen = 16 uur luisteren via het elektronisch oor
pauze variabel voor eventuele meerdere periodes

Na het volgen van de therapie kunnen de volgende zaken zich verbeteren:

• concentratie           
• leervermogen
• verbale uitdrukking
• stem/spraak
• stotteren/hakkelen
• houding
• motoriek
• stemming
• energie
• gedrag
• gehoorproblemen
• voor jezelf opkomen
• hoofdpijn/migraine
• slapen en eten
• stress
• vitaliteit